Juristen fileren vonnis over downloadverbod

[Han]

Bron: www.webwereld.nl

Juristen fileren vonnis over downloadverbod - Dinsdag 1 juli 2008
Juristen en rechtswetenschappers bekritiseren het vorige week uitgesproken vonnis dat een privékopie uit illegale bron illegaal stelt. Een hoger beroep is zeer waarschijnlijk.

Vorige week deed de rechter in Den Haag veel stof opwaaien door in een bodemprocedure van Stobi (fabrikanten van blanco opslagmedia) tegen Stichting de Thuiskopie te oordelen dat het maken van een privékopie van illegaal materiaal toch illegaal is. Het gaat om de volgende passage (4.4.3 in het vonnis):
"De rechtbank stelt voorop dat het maken van een privékopie van illegaal materiaal een illegale handeling is. Deze handeling valt niet onder de werkingssfeer van artikel 16c Aw. In de parlementaire geschiedenis zijn weliswaar aanknopingspunten te vinden voor een andere uitleg, maar de door de minister voorgestane en door de regering onderschreven uitleg, waarbij ervan wordt uitgegaan dat een privékopie van een illegale bron legaal is, is in strijd met de drie-stappen-toets van artikel 5 lid 5 van de Richtlijn."

Onbegrijpelijk
Een zeer opmerkelijke uitspraak, die door veel (auteursrecht-)juristen wordt neergesabeld. Kort gezegd gaat het vonnis hiermee namelijk in tegen de Nederlandse wet, tegen de uitspraken van de minister van Justitie en tegen bestaande hogere jurisprudentie. Dat de rechter hierbij de Nederlandse wet toetst aan een Europese richtlijn die is bedoeld voor wetgevende macht, is ook omstreden.

ICT-jurist Arnoud Engelfriet schrijft op zijn weblog dat hij het vonnis 'volstrekt onbegrijpelijk vindt en in ieder geval zwaar ontoereikend gemotiveerd'. Volgens SOLV-advocaat Christiaan Alberdingk Thijm roept het vonnis vooral nieuwe vragen op.

Kamiel Koelman, rechtswetenschapper bij de UvA, de VU en momenteel advocaat bij Bousie, is bovenal verbaasd over het vonnis. "De rechter zegt eigenlijk dit: de minister van Justitie heeft er niks van begrepen, ik snap het beter en het zit zo. Ik zou hiermee wel naar een hogere rechter durven gaan."

Europese richtlijn alleen voor wetgevers
Op zich mag de rechter de Nederlandse wet toetsen aan hogere Europese wetten en verdragen, zegt Koelman, maar het is maar de vraag of dat ook zomaar gaat bij de richtlijn waaraan de rechter hier refereert. Engelfriet is stelliger. "Die richtlijn waaraan de rechter toetst, is helemaal niet bedoeld voor rechters, alleen voor wetgevers. Het is geen direct werkende bepaling. Toetsing hieraan is uiteindelijk aan het Europese Hof van Justitie", aldus Engelfriet desgevraagd.

Wellicht eindigt deze zaak te zijner tijd wel bij het Europese Hof, omdat daar principieel geoordeeld kan worden of de Nederlandse wet en de uitspraken van de minister van Justitie al dan niet stroken met de Europese richtlijnen en verdragen. Koelman: "Dat zou mooi zijn, dan krijgen we misschien eindelijk duidelijkheid."

Drie-stappen-toets doorlopen
Het is bovendien opmerkelijk dat de rechter tegen de minister van Justitie ingaat, terwijl deze expliciet heeft aangegeven dat de door Brussel voorgeschreven drie-stappen-toets in acht is genomen. Daarmee zou voor de Nederlandse rechter eigenlijk de kous af moeten zijn. Koelman: "Wat de minister van Justitie zegt moet leidend zijn, zeker omdat hij heeft aangegeven dat de drie-stappen-toets is doorlopen bij de totstandkoming van de wet."

In tegenspraak met hogere jurisprudentie
Een ander heikel punt is dat de rechter zich niks van eerdere en hogere jurisprudentie over downloaden uit illegale bron heeft aangetrokken. Dat hoeft niet per se, maar is wel gebruikelijk binnen de Nederlandse rechtspraak, vertelt Koelman. In de zaak Techno Design/ZoekMP3 heeft de rechter geoordeeld dat, zoals immers vastgesteld in de wet, dat downloaden mag, ook uit illegale bron. Dit is in hoger beroep door het Hof 'onbesproken' gebleven en staat dus overeind, constateert ook Engelfriet.

Vergoeding voor illegale kopie tegenstrijdig
Daarboven komt nog de zeer frappante uitspraak van de Haagse rechter dat de 'illegale downloadhandelingen' wel nog gecompenseerd zouden mogen worden door middel van de thuiskopievergoeding.

Dit is tegenstrijdig en onhoudbaar, zo menen de critici. Alberdingk Thijm schrijft hierover: "De vraag is dan of het thuiskopiëren uit een illegale bron daarmee niet alsnog rechtmatig is geworden. Als er een vergoeding is betaald voor een bepaalde handeling zou de handeling ook geoorloofd moeten zijn."

Koelman: "Ook hier gaat hij (de rechter, red.) tegen de minister van Justitie én de logica in, de heffing geldt immers alleen voor legaal kopiëren. De thuiskopieregeling is een ruil: mensen mogen kopiëren en downloaden, mits er een vergoeding tegenover staat. Nu is er helemaal geen ruil meer: downloaden mag niet, maar de rechthebbenden krijgen er wel een vergoeding voor."

Wachten op hoger beroep
Engelfriet concludeert: "Ik moet eigenlijk de eerste jurist die positief is nog tegenkomen. Kortom, een hoogst merkwaardig vonnis dat wat mij betreft per direct in hoger beroep opnieuw gedaan mag worden."

Alberdingk Thijm is voorzichtiger: "...Het vonnis [is] wat onbevredigend omdat het ook aanleiding geeft tot nieuwe vragen. Deze procedure wordt ongetwijfeld vervolgd."

Dirk Visser, advocaat voor de eisende partij Stobi, zegt tegenover Webwereld dat er nog geen beslissing is genomen om in appel te gaan, maar dat hoger beroep 'waarschijnlijk' is.

Advocaat Edy Engels, die de gedaagde Stichting de Thuiskopie vertegenwoordigt, sluit een hoger beroep ook niet uit, maar gaat er vanuit dat de tegenpartij dat zal doen, want over het algemeen is Thuiskopie bijzonder content met het vonnis.

Engels noemt de uitspraak over het illegale downloaden 'vrij revolutionair' en erg gunstig voor de rechthebbenden. "De rechter zegt, het valt niet onder de thuiskopieregeling want het is illegaal, maar je mag er wel vergoeding voor vragen. Dat is dubbel mooi meegenomen. Maar dat zal allemaal wel in appel ter discussie komen, denk ik."